رجب طیب اردوغان. عکاس: اولیور بونیچ/بلومبرگ
رجب طیب اردوغان. عکاس: اولیور بونیچ/بلومبرگ

اردوغان در بحبوحه سرکوب مخالفان و آشفتگی بازارها، مورد تمجید ترامپ قرار گرفت

سیاست - اقتصاد

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه را ستود و از دولتی حمایت کرد که با یک هفته اعتراضات داخلی و خروج سرمایه خارجی در پی سرکوب مخالفان روبرو بوده است.

این اظهارات، انتظارات سرمایه‌گذاران را تأیید می‌کند مبنی بر اینکه ترکیه احتمالاً پس از بازداشت و سپس زندانی شدن اکرم امام‌اوغلو، شهردار محبوب استانبول و رقیب اصلی سیاسی اردوغان در هفته گذشته، با فشار سیاسی خارجی اندکی روبرو خواهد شد. لیر در اوایل روز چهارشنبه تغییر اندکی داشت و بازارها شروع به بهبود کرده‌اند، حتی با وجود اینکه ده‌ها هزار نفر در راهپیمایی‌های روزانه در استانبول به اعتراض پرداخته‌اند.

ترامپ روز سه‌شنبه در نشستی با نامزدهای سفارت گفت: «جای خوبی است، رهبر خوبی هم دارد». این اظهارات پس از معرفی کوتاهی توسط تام باراک، بنیانگذار شرکت «کولونی کپیتال» (Colony Capital LLC)، دوست قدیمی ترامپ و نامزد وی برای سفارت در ترکیه، بیان شد.

مصطفی آکیول، عضو ارشد مرکز آزادی و شکوفایی جهانی در موسسه کیتو (Cato Institute)، روز چهارشنبه در تلویزیون بلومبرگ گفت: «رئیس‌جمهور اردوغان احتمالاً احساس می‌کند که همان‌طور که در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ داشت، در سال‌های آینده نیز روابط خوبی با رئیس‌جمهور ترامپ خواهد داشت.»

اظهارات ترامپ در حالی بیان می‌شود که مقامات ارشد اقتصادی ترکیه تلاش‌های خود را برای اطمینان‌بخشی به سرمایه‌گذارانی که از آشفتگی سیاسی و پیامدهای آن برای بازارها نگران شده‌اند، تشدید کرده‌اند. به گفته افرادی که در کنفرانس تلفنی سازماندهی شده توسط «سیتی‌گروپ» و «دویچه بانک» شرکت داشتند و به دلیل خصوصی بودن جلسه نخواستند نامشان فاش شود، مهمت شیمشک، وزیر خزانه‌داری و دارایی، روز سه‌شنبه در تماسی با حضور هزاران سرمایه‌گذار خارجی گفت که برای تثبیت بازارها «هر کاری که لازم باشد» انجام خواهد داد.

این افراد گفتند که شیمشک و فاتح کاراحان، رئیس بانک مرکزی ترکیه که او نیز در این تماس حضور داشت، ارائه جامعی درباره اقتصاد ترکیه برای کاهش نگرانی‌های سرمایه‌گذاران در مورد همه چیز از تورم گرفته تا نرخ بهره و بدهی دولت ارائه کردند. اما سیاست مربوط به لیر در کانون توجه قرار داشت.

ارزش لیر در ساعت ۸:۲۰ صبح روز چهارشنبه در استانبول کمتر از ۰.۱ درصد کاهش یافت و به ۳۷.۹۹۷۶ در برابر هر دلار رسید. از زمان انتشار خبر تکان‌دهنده بازداشت شهردار در یک هفته پیش که به طور موقت باعث سقوط بیش از ۱۰ درصدی ارزش آن به زیر ۴۰ لیر در برابر دلار شد، ارزش لیر به مدت شش روز معاملاتی در دامنه محدودی زیر ۳۸ لیر در برابر دلار نگه داشته شده است.

سلوا بهار بازیچی، اقتصاددان بلومبرگ اکونومیکس در آنکارا، گفت: «با قضاوت بر اساس نرخ ارز نسبتاً پایدار لیر-دلار در مقایسه با برخی شاخص‌های کلیدی سهام، فکر می‌کنیم بانک مرکزی مداخلات خود به نفع لیر را فراتر از روز جمعه ادامه داده و ذخایر را بیشتر کاهش داده است. ما انتظار داریم این مداخلات به نفع لیر در کوتاه‌مدت ادامه یابد.»

مهمت شیمشک، وزیر خزانه‌داری و دارایی ترکیه
مهمت شیمشک. عکاس: جولیا نیخینسون/بلومبرگ

عملکرد لیر در برابر ارزهای دیگر، محور اصلی سیاست‌های دوستدار سرمایه‌گذاری بوده است که شیمشک پس از انتصاب خود در سال ۲۰۲۳ شروع به اجرای آن‌ها کرد. لیر پایدار به سرمایه‌گذاران انتقالی (کری ترید) - که با نرخ بهره پایین وام می‌گیرند و سپس در دارایی‌های با بازدهی بالاتر در ارز دیگری سرمایه‌گذاری می‌کنند - اجازه داد تا سال گذشته بیش از ۳۰ درصد بازدهی در ترکیه کسب کنند که یکی از بهترین‌ها در جهان بود.

این معاملات به ترکیه کمک کرد تا پس از سال‌ها وضعیت قرمز (کسری)، ذخایر ارزی خارجی انباشته کند. به همین دلیل بود که بازداشت امام‌اوغلو در ۱۹ مارس، که ارزش لیر را تا ۱۱ درصد در عرض چند ساعت کاهش داد و خطر از هم پاشیدن ناگهانی پیشنهاد سرمایه‌گذاری که لیر را به یکی از برترین معاملات سال ۲۰۲۴ تبدیل کرده بود، به وجود آورد، زنگ خطر را برای سیاست‌گذاران به صدا درآورد.

وزارت دارایی در بیانیه کوتاهی اعلام کرد که حدود ۴۵۰۰ سرمایه‌گذار در تماس سرمایه‌گذاری شرکت کردند.

به گفته افرادی که در جلسه حضور داشتند، شیمشک و کاراحان همچنین بر تعهد اردوغان به حفظ سیاست‌های متعارفی که اکنون دو سال است اجرا می‌شوند، تأکید کردند. آن‌ها گفتند که مقامات نگران میزان اثر انتقالی ضعف اخیر لیر بر تورم هستند و این تصور را ایجاد کردند که ممکن است در نشست بعدی سیاست‌گذاری بانک مرکزی که برای ۱۷ آوریل برنامه‌ریزی شده است، تصمیم به عدم تغییر نرخ بهره بگیرند.

به گفته این افراد، شیمشک به سرمایه‌گذاران گفت که در جریان فروش گسترده هفته گذشته، ۶۰ درصد تقاضا برای دلار از سوی خارجی‌ها، ۳۰ درصد از سوی شرکت‌های داخلی و تنها ۱۰ درصد از سوی سرمایه‌گذاران خرد بوده است.

تیموتی اَش، استراتژیست ارشد بازارهای نوظهور در RBC Bluebay گفت: «به نظر می‌رسد بیشتر خروج سرمایه از سوی خارجی‌ها بوده است». وی افزود: «شواهد اندکی از دلاریزه شدن توسط مردم محلی وجود دارد، که این می‌توانست یک عامل تغییردهنده بازی باشد.»