ژاپن برنج کافی برای فروش ندارد، اما هیچ کس نمی‌تواند دقیقا دلیل آن را بگوید.
برداشت سال گذشته کمی افزایش یافت و امیدها را برای کاهش عرضه محدود افزایش داد. در عوض، مصرف‌کنندگان امسال قیمت‌های بی‌سابقه‌ای می‌پردازند که باعث خشم، سرزنش و اجبار دولت به استفاده از ذخایر اضطراری خود شده است.
هزینه بالاتر غذای اصلی ژاپن، که رکن اصلی هر وعده غذایی سنتی است، در جامعه موج زده است. مصرف‌کنندگان و همچنین تولیدکنندگان ساکی (نوشیدنی الکلی ژاپنی) و صاحبان رستوران‌ها خشمگین هستند. برخی از سوپرمارکت‌ها میزان خرید مردم را محدود می‌کنند. کشاورزان مسن در مناطق روستایی برنج را برای نوه‌های خود در توکیو ارسال می‌کنند و رسانه‌های اجتماعی پر از تئوری‌های توطئه درباره کمبود است. این موضوع حتی در بازار ارز نیز تأثیر داشته و در تصمیم بانک ژاپن برای افزایش نرخ بهره در ژانویه، که ین را در برابر دلار تقویت کرد، مؤثر بوده است.
بازار برنج این کشور تحت یک سیستم پیچیده اداره می‌شود که در آن کشاورزان به اصطلاح به عوامل جمع‌آوری می‌فروشند، که سپس به عمده‌فروشان می‌فروشند و آنها نیز به نوبه خود به مغازه‌ها و رستوران‌ها می‌فروشند. با وجود افزایش ۱۸۰,۰۰۰ تنی برنج برداشت‌شده در سال گذشته، عوامل جمع‌آوری گزارش کمبود ۲۳۰,۰۰۰ تنی در مقداری که توانسته‌اند خریداری کنند، داده‌اند. وزارت کشاورزی که وظیفه پیگیری مهم‌ترین محصول ژاپن را بر عهده دارد، نمی‌تواند این اختلاف را توضیح دهد.
تاکو اتو، وزیر کشاورزی، جنگلداری و شیلات در یک کنفرانس مطبوعاتی در ۲۱ فوریه گفت: «قطعاً برنج وجود دارد. اگر به توزیع به طور کلی نگاه کنید، مقداری وجود دارد که در جایی پنهان شده است، بنابراین باعث کمبود می‌شود.»
افزایش قیمت به طور جدی از ماه اوت گذشته آغاز شد، زمانی که دولت در مورد احتمال وقوع یک زلزله ویرانگر در سواحل جنوب ژاپن هشدار داد. خرید وحشتناک صورت گرفت و حتی پس از لغو هشدار، قیمت‌ها کاهش نیافت.
به طور کلی، کشاورزان برنج درآمد زیادی ندارند، به طوری که درآمد سالانه آنها به طور متوسط بین ۲.۵ میلیون ین (۱۷,۰۰۰ دلار) و ۳ میلیون ین است، طبق وب‌سایت agrijob، بنابراین قیمت‌های بالاتر برای آنها یک مزیت است. در حالی که کشاورزان معمولاً به عوامل جمع‌آوری دارای مجوز می‌فروشند، دولت بیشتر محدودیت‌ها در مورد اینکه به چه کسی می‌توانند بفروشند را در سال ۲۰۰۴ لغو کرد. در حالی که گمانه‌زنی‌های زیادی به صورت آنلاین در مورد افرادی که در حومه شهر رانندگی می‌کنند و برنج می‌خرند وجود دارد، کشاورزان می‌گویند اینطور نیست.
تاکاکازو یاگورا، یک کشاورز برنج در استان شیگا گفت: «هیچ کس در پشت صحنه با نیت بد عمل نمی‌کند. ممکن است برخی از واسطه‌ها وجود داشته باشند که برنج را برای اهداف سوداگرانه ذخیره می‌کنند، اما هیچ کس نمی‌تواند آنها را به خاطر این کار سرزنش کند. این برای آنها طبیعی است که به این شکل تجارت کنند.»
مصرف‌کنندگان این فشار را احساس می‌کنند. قیمت یک کیسه استاندارد ۵ کیلوگرمی به طور متوسط به ۳,۹۵۲ ین رسیده است که ۹۵٪ بیشتر از یک سال پیش است. سون ایلون ژاپن (Seven-Eleven Japan)، فروشگاه زنجیره‌ای رفاهی فراگیر در این کشور، در مواجهه با قیمت‌های بالاتر، در ماه ژانویه قیمت هر دو توپ برنجی و جعبه‌های ناهار بنتو را افزایش داد. این امر باعث افزایش تورم کلی می‌شود که با سریع‌ترین سرعت از اواسط سال ۲۰۲۳ در حال افزایش است. کازوئو اوئدا، رئیس بانک ژاپن، بر سه افزایش نرخ در عرض یک سال نظارت داشته است و قیمت‌های بالاتر پایدار می‌تواند منجر به افزایش بیشتر شود.
ماساتو کویکه، اقتصاددان موسسه سومپو پلاس (Sompo Institute Plus Inc.) گفت: «قیمت کالاها آن‌طور که مصرف‌کنندگان درک می‌کنند برای بانک ژاپن بسیار مهم است، بنابراین هزینه برنج را نمی‌توان نادیده گرفت.»
خشم عمومی از هزینه مواد غذایی یکی از عوامل انتخابات سال گذشته بود که در آن حزب حاکم لیبرال دموکرات کرسی‌های خود را در پارلمان از دست داد. تمایل به کاهش فشار بر مصرف‌کنندگان بر تصمیم دولت برای انتشار ذخایر برای پیشنهاد دادن عوامل جمع‌آوری تأثیر گذاشت.
این موضوع هنوز یوتاکا اوزکی را راضی نکرده است. اوزکی که در یک فروشگاه مواد غذایی تخفیف‌دار در محله تاماشی توکیو خرید می‌کرد، جایی که قفسه‌های برنج عمدتاً خالی بودند و علائمی وجود داشت که خرید را به یک کیسه در روز برای هر خانواده محدود می‌کرد، به جای آن نان را انتخاب کرد.
اوزکی گفت: «من اخیراً هیچ برنجی نخریده‌ام زیرا خیلی گران شده است. (نخست وزیر) ایشیبا یک احمق است. دولت مقصر قیمت‌های بالا است.»
ژاپن یک استثنا است. در سطح جهانی، قیمت برنج در حال کاهش بوده است و معیار آسیایی اخیراً به پایین‌ترین سطح از سال ۲۰۲۲ رسیده است. ترجیحات عمیق برای برنج داخلی، تعرفه‌های سنگین بر برنج وارداتی و زنجیره تامین پیچیده کشور مانع از آن شده است که واردات به کاهش قیمت‌ها کمک کند.
اولین واسطه‌ها در زنجیره تامین، عوامل جمع‌آوری هستند. آنها به دولت گزارش می‌دهند که چه چیزی خریده‌اند و به چه کسی فروخته‌اند. بزرگ‌ترین و مسلط‌ترین آنها، گروه JA است که حدود نیمی از برنج موجود در بازار را خریداری می‌کند. ده‌ها هزار عامل دیگر وجود دارد که بیشتر آنها مشاغل کوچک و محلی هستند که روابط دیرینه‌ای با کشاورزان و خریداران دارند.
به گفته هیدماسا ابیهارا، که یک شرکت کشاورزی در استان توچیگی را اداره می‌کند، رقابت شدیدتر شده است. عوامل کوچکتر معمولاً ۳۰۰ تا ۵۰۰ ین بیشتر از JA برای یک کیسه استاندارد ۶۰ کیلوگرمی برنج پوست نگرفته پرداخت می‌کنند. با توجه به محدودیت در عرضه، آنها حق بیمه خود را که به کشاورزان پیشنهاد می‌کردند، به حدود ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ ین افزایش دادند.
ابیهارا گفت: «این نشان می‌دهد که عرضه برنج چقدر محدود شده است. این امر منجر به توزیع مستقل‌تری می‌شود، به طوری که تولیدکنندگان مستقیماً به مصرف‌کنندگان و رستوران‌ها می‌فروشند.»
همچنین در میان کشاورزان و عوامل جمع‌آوری در مورد آمار دولت در مورد برداشت ۷.۳۴ میلیون تنی سال ۲۰۲۴ تردید وجود دارد. با توجه به اینکه تابستان گذشته گرم‌ترین تابستان ثبت‌شده در ژاپن بود، بسیاری از تولیدکنندگان شکایت کردند که عملکرد آنها کاهش یافته است و فکر می‌کردند احتمالاً کشاورزان دیگر نیز دچار مشکلات مشابهی شده‌اند.
ماساتو تاکادا، یک کشاورز در استان اوکایاما گفت: «من نمی‌دانم چه کسی تمام برنج را پنهان می‌کند، اما فکر می‌کنم مقدار تولید شده واقعی کمتر از مقدار گزارش شده بود. آسیب زیادی از دمای بالا وارد شد.» این احساس توسط یوشی ماچیدا ۷۷ ساله نیز تکرار شد، که گفت طعم برنج نیگاتا به دلیل گرما او را دلزده کرده است.
دولت برای رفع کمبودها، به منابعی روی می‌آورد که در انبارهای ویژه در صورت بروز بحران‌هایی مانند زلزله یا سونامی نگهداری می‌کند. این دولت قصد دارد ۲۱۰,۰۰۰ تن بفروشد تا کمبود را جبران کند، و با مناقصه برای ۱۵۰,۰۰۰ تن که از ۱۰ مارس تا ۱۲ مارس برنامه‌ریزی شده است، شروع می‌کند. در مجموع، دولت حدود ۱ میلیون تن ذخایر اضطراری دارد. به گفته کاتسوهیتو فویوکی، استاد دانشگاه توهوکو که متخصص مطالعات بازار کشاورزی است، از آنجایی که تقاضا بسیار زیاد است، حتی منابع اضافی ممکن است قیمت‌ها را کاهش ندهد.
فویوکی گفت: «از آنجایی که این یک سیستم مناقصه است، بعید است که قیمت تغییر زیادی کند. کاری که باید انجام می‌شد این بود که قیمت را هم برای خرده‌فروشی و هم برای رستوران‌ها ثابت می‌کردند.»
به گفته هیروشی ساکورای، رئیس آساهی شوزو، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان ساکی در این کشور، دولت در حال رسیدگی به مشکلی است که خود به ایجاد آن کمک کرده است. دولت‌های پی‌درپی برای کسب آرا در مناطق روستایی، از کشاورزان کوچک حمایت کرده‌اند و با خارج کردن زمین از تولید، با توجه به کاهش پیش‌بینی‌شده تقاضا از جمعیت در حال کاهش، تلاش کرده‌اند قیمت برنج را حفظ کنند. قیمت کود و سموم دفع آفات افزایش یافته و حاشیه‌های سود را بیشتر کاهش داده است.
ساکورای گفت: «ژاپن و به ویژه وزارت کشاورزی وضعیتی را ایجاد کرده‌اند که امیدی برای کشاورزی برنج وجود ندارد. کشاورزی در مقیاس کوچک مقرون به صرفه نیست. ما باید به سمت کشاورزی در مقیاس بزرگ حرکت کنیم.»
علیرغم نقش جدایی‌ناپذیر آن در رژیم غذایی و فرهنگ ژاپنی، کشاورزی برنج سال‌هاست که در حال کاهش است. بر اساس اعلام وزارت کشاورزی، میانگین سن یک کشاورز برنج حدود ۷۱ سال است و تعداد کشاورزان بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰، ۲۵ درصد کاهش یافته است. هیتوشی میزوتانی، مدیر تولید در کارخانه تولید ساکی هاکوتسورو گفت: فشار بر کشاورزان بسیار زیاد بوده است.
میزوتانی گفت: «کشاورزی در حال تضعیف است. کشاورزان در حال ترک این صنعت هستند. اختلال طولانی‌مدتی در عرضه وجود خواهد داشت. قیمت‌ها باید به افزایش خود ادامه دهند.»
— با همکاری کوه یوشیدا، یویی هاسبه و روتارو ناکامارو