قابلیت مشاهده زنجیره تأمین، یک اولویت رو به رشد برای مدیران اجرایی است که با شبکه‌های لجستیک به‌طور فزاینده‌ای پیچیده و شکننده سروکار دارند.
بر اساس مطالعه‌ای از McKinsey، ارزش کالاهای واسطه‌ای - کالاهایی که برای ساخت کالاهای دیگر استفاده می‌شوند - که در سطح بین‌المللی معامله می‌شوند، از سال ۲۰۰۰ تاکنون سه برابر شده است، زیرا شرکت‌ها در سراسر مرزها گسترش یافته‌اند.
همه‌گیری کووید نشان داد که برخی از این زنجیره‌های تأمین بین‌المللی چقدر شکننده بودند، به طوری که تغییرات سریع در تقاضا منجر به تنگناهای تولید و کمبود شد. با این حال، نشانه‌های زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد اختلال در زنجیره تأمین، چه به دلیل بدتر شدن آب و هوا، بلایای طبیعی، حملات سایبری یا شکست تأمین‌کنندگان، بیشتر می‌شود.
به گفته مارکوس ماو، رئیس انجمن لجستیک اروپا، فدراسیونی از شبکه‌های لجستیک ملی، قابلیت مشاهده زنجیره تأمین، که توانایی نظارت بر هر کالا به محض خروج از انبار یا خط تولید است، «بیشتر حیاتی می‌شود». داشتن این اطلاعات در دسترس، به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا تأثیر اختلالات آینده را پیش‌بینی کرده و به حداقل برسانند، و همچنین پاسخگوی تقاضای مشتری برای تحویل ارزان‌تر و سریع‌تر باشند.
مقرراتی مانند دستورالعمل بررسی دقیق پایداری شرکتی اتحادیه اروپا و قانون پیشگیری از کار اجباری اویغور در سال ۲۰۲۱ ایالات متحده نیز به این معنی است که شرکت‌ها باید اطلاعات بیشتری در مورد نحوه و مکان ساخت محصولات خود داشته باشند.
ردیاب‌های GPS و تگ‌های RFID دهه‌هاست که وجود دارند و شرکت‌های بزرگ لجستیک معمولاً از نرم‌افزار سیستم مدیریت حمل و نقل (TMS) برای ردیابی محموله‌ها استفاده می‌کنند، اما این فناوری‌های قدیمی‌تر محدودیت‌های خود را دارند. آن‌ها معمولاً قابلیت مشاهده در سراسر مرزها و شیوه‌های حمل و نقل را ارائه نمی‌دهند، در حالی که نرم‌افزار TMS می‌تواند کند باشد و ادغام آن با سایر سیستم‌ها دشوار باشد.
در عین حال، بخش لجستیک همچنان به فرآیندهای دستی متکی است که کند و مستعد خطا هستند. زیرساخت‌های قدیمی و سیلوهای فناوری، هم در داخل شرکت‌ها و هم بین شرکت‌ها و تأمین‌کنندگان آن‌ها، مدیران را از به حداقل رساندن فعالانه ریسک باز می‌دارد.
چیتراش ساهای، یکی از بنیانگذاران GoComet، یک استارت‌آپ نرم‌افزار لجستیک مستقر در هند، می‌گوید: «قابلیت مشاهده زنجیره تأمین سنتی از کار افتاده است.» این بخشی از یک گروه جدید از ارائه‌دهندگان قابلیت مشاهده زنجیره تأمین است که از فناوری‌های نوظهوری مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشین برای ارائه بینش‌های دقیق داده و قابلیت مشاهده پایان به پایان به مشتریان استفاده می‌کنند.
بسیاری از این شرکت‌ها به دنبال ارائه یک نمای «برج کنترل» از زنجیره تأمین هستند که داده‌های پراکنده را در یک پلتفرم جمع‌آوری و معنا می‌کند.
اریک فولرتون، معاون بازاریابی محصول در ارائه‌دهنده نرم‌افزار مستقر در شیکاگو Project44، می‌گوید: «نه تنها می‌توانید [زمان تخمینی رسیدن] و مکان تمام کالاهای لحظه‌ای را ببینید، بلکه می‌توانید بفهمید که در شبکه شما کجا شکاف وجود دارد. و سپس می‌توانیم اقدامات توصیه‌شده‌ای را در مورد نحوه رفع آن‌ها ارائه دهیم.»
نرم‌افزار قابلیت مشاهده به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با ارائه داده‌های لحظه‌ای در مورد سطوح موجودی، اسناد سفارش و محموله‌ها، برای آینده برنامه‌ریزی کنند. از این اطلاعات می‌توان برای کاهش زمان‌های تحویل (و در نتیجه احتمال جریمه)، بهینه‌سازی موجودی، کاهش ضایعات و پیش‌بینی تقاضای مشتری استفاده کرد.
آناند مدپالی، مدیر ارشد محصول در ارائه‌دهنده نرم‌افزار مستقر در پاریس Shippeo، می‌گوید: «هر کسی می‌تواند داده‌ها را جمع‌آوری کند، اما تعداد کمی از ما می‌توانیم آن داده‌ها را درک کنیم، آن‌ها را پاکسازی کنیم، و کیفیت آن‌ها را بالا ببریم تا پیش‌بینی‌های عملی از آن‌ها حاصل شود.»
این نرم‌افزار همچنین به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با علامت‌گذاری مسائل بالقوه و توصیه محصولات، تأمین‌کنندگان یا مسیرهای حمل و نقل جایگزین، به سرعت به اختلالات پاسخ دهند. برخی از آن‌ها از فناوری‌هایی استفاده می‌کنند که می‌توانند یک کپی دیجیتالی از زنجیره تأمین ایجاد کنند تا سناریوهای مختلف، مانند بسته شدن بندر، آب و هوای مخرب یا تعرفه‌های جدید را شبیه‌سازی و برای آن‌ها برنامه‌ریزی کنند.
بسیاری از ارائه‌دهندگان نرم‌افزار از هوش مصنوعی مولد استفاده می‌کنند که می‌تواند مجموعه‌های داده بزرگ‌تری را نسبت به اشکال قبلی یادگیری ماشین پردازش کند. غول نرم‌افزاری آلمانی SAP گفته است که هوش مصنوعی مولد این پتانسیل را دارد که توصیه‌های نامشخص ارائه‌شده توسط سیستم‌های هوش مصنوعی فعلی را توضیح دهد. فناوری‌های دفتر کل دیجیتال، مانند بلاک‌چین، نیز به عنوان ابزارهای بالقوه مفیدی برای ردیابی مواد خام، قطعات و کالاهایی که در زنجیره‌های تأمین حرکت می‌کنند، ظاهر شده‌اند.
با این حال، در حالی که همه‌گیری باعث افزایش استفاده از فناوری‌های ردیابی زنجیره تأمین شد، طبق یک نظرسنجی در سال ۲۰۲۴ توسط موسسه تداوم کسب و کار، یک سازمان عضویت برای متخصصان صنعت، قابلیت مشاهده واقعی پایان به پایان همچنان یک چشم‌انداز دور است.
بر اساس گزارش McKinsey، اگرچه ۶۰ درصد از شرکت‌ها ادعا می‌کردند که قابلیت مشاهده جامعی از تأمین‌کنندگان مستقیم خود دارند، اما تنها ۳۰ درصد گفتند که در پایین زنجیره تأمین خود قابلیت مشاهده دارند. کن لیون، مشاور فناوری در Transport Intelligence، یک مؤسسه تحقیقاتی، می‌گوید: «هیچ شرکت بزرگی در هیچ کجای کره زمین وجود ندارد که قابلیت مشاهده کامل زنجیره تأمین را داشته باشد.»
بسیاری از شرکت‌ها از این فناوری‌ها ناامید شده‌اند، که بخشی از آن به دلیل وعده‌های بیش از حد ارائه‌دهندگان است. فولرتون از Project44 می‌گوید: «بسیاری از فروشندگان فرصت و تبلیغاتی را که در مورد قابلیت مشاهده زنجیره تأمین وجود داشت، به ویژه در مورد کووید، دیدند. در حالی که این اتفاق می‌افتاد، فناوری هنوز در حال بلوغ بود، و من فکر می‌کنم بسیاری از آن‌ها کمی جلوتر از توانایی‌های خود حرکت کردند.»
مان‌موهان سودی، استاد عملیات و مدیریت زنجیره تأمین در مدرسه بازرگانی Bayes در لندن، می‌گوید که درک متخصصان لجستیک از فناوری‌های جدید اغلب به اشتباه بر اساس نیازهای زنجیره تأمین خودشان است، نه آنچه که هر فناوری می‌تواند انجام دهد.
بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک، به‌ویژه در خارج از اروپا و ایالات متحده، منابع یا مشوق‌های لازم برای ارائه داده‌های قابلیت مشاهده را ندارند. سودی می‌گوید: شفافیت کامل می‌تواند به این معنی باشد که شرکتی که در انتهای زنجیره تأمین قرار دارد، از آن اطلاعات برای «جذب تمام سود، و باقی گذاشتن ته‌مانده‌ها برای تأمین‌کنندگان خود» استفاده می‌کند.
سودی می‌گوید: «فناوری در اینجا گلوگاه نیست. انگیزه شرکت‌های زنجیره تأمین است.»