به نظر می‌رسد همه چیز به پهلو منحرف شده – و برای بار دوم. در 6 مارس، یک شرکت آمریکایی به نام اینتوئتیو مشینز (Intuitive Machines) تلاش کرد تا یک فضاپیمای رباتیک به نام آتنا (Athena) را در نزدیکی قطب جنوب ماه فرود آورد. همه چیز به اندازه کافی امیدوارکننده آغاز شد. موتور فرودگر طبق برنامه روشن شد و از مدار ماه به پایین حرکت کرد. حتی قطع ارتباط در مراحل پایانی فرود نیز قابل پیش‌بینی بود. با این حال، پس از چند دقیقه پر استرس، اینتوئتیو مشینز اعلام کرد که اگرچه آتنا روی سطح ماه قرار دارد، وضعیت آن «نامشخص» است.
روز بعد، عکسی که توسط فرودگر گرفته شده بود، حقیقت را تأیید کرد: آتنا مانند یک سوسک فلزی درمانده، به پهلو واژگون شده و بی‌حرکت روی سطح ماه دراز کشیده بود. با قرار گرفتن صفحات خورشیدی در جهت اشتباه، نیروی باتری فرودگر به سرعت تمام شد. این اتفاق برای اینتوئتیو مشینز بسیار شرم‌آور است. در فوریه 2024، این شرکت فرودگر دیگری به نام اودیسئوس (Odysseus) را ارسال کرده بود که آن هم به همین ترتیب، کمی پس از فرود روی ماه واژگون شد.
اما خبرهای خوبی نیز برای تجارت خصوصی اکتشاف ماه وجود دارد. چهار روز قبل از فرود نهایی آتنا، فایرفلای ائرواسپیس (Firefly Aerospace)، شرکت آمریکایی دیگری، فضاپیمای خود به نام بلو گوست (Blue Ghost) را بدون هیچ مشکلی در دریای بحران‌ها (Mare Crisium)، نزدیک استوای ماه، فرود آورد. پیش از این سه ماموریت، آمریکا از زمان آخرین ماموریت آپولو در سال 1972، هیچ نوع فضاپیمایی – اعم از سرنشین‌دار، رباتیک، کج یا راست – را روی ماه فرود نیاورده بود.
آتنا و بلو گوست هر کدام مجموعه‌ای از آزمایش‌های علمی را حمل می‌کردند. آزمایش‌های آتنا بر جستجوی یخ آب متمرکز بود، که تصور می‌شود در گوشه‌های سایه‌دار دائمی چندین دهانه ماه به مقدار نسبتاً زیادی وجود داشته باشد. (اینتوئتیو مشینز ادعا کرد که علیرغم واژگونی، حداقل برخی از این ابزارها توانسته‌اند قبل از تمام شدن باتری‌های فرودگر کاری انجام دهند، اگرچه جزئیاتی ارائه نکرد.) بلو گوست بیشتر به رگولیت ماه علاقه‌مند است، لایه‌ای از سنگ خرد شده که نزدیک‌ترین چیز به خاک در ماه است. تا 7 مارس، هشت آزمایش از ده آزمایش آن کار خود را به پایان رسانده بودند. امید است که این داده‌ها به آماده‌سازی راه برای بازگشت فضانوردان آمریکایی که، حداقل در حال حاضر، قرار است در اواخر دهه جاری فرود آیند، کمک کند.
این رفت و آمد فقط قرار است بیشتر شود. قرار است سه فرودگر خصوصی آمریکایی دیگر تا پایان سال پرتاب شوند. بلو مون (Blue Moon) توسط بلو اوریجین (Blue Origin)، یک شرکت فضایی که توسط جف بزوس، بنیانگذار آمازون، راه‌اندازی شده است، ساخته شده؛ این فرودگر می‌تواند در اوایل ماه مارس پرتاب شود. گریفین (Griffin)، فرودگری که توسط استروبوتیک تکنولوژی (Astrobotic Technology) ساخته شده است، در ماه سپتامبر وارد خواهد شد. اینتوئتیو مشینز امیدوار خواهد بود که سومین تلاشش در ماه اکتبر، موفقیت‌آمیز باشد. فرودگری که توسط iSpace، یک شرکت ژاپنی ساخته شده است، که مسیری طولانی اما کم‌مصرف را طی می‌کند، در ماه ژوئن وارد خواهد شد. فرودگر دیگری که توسط SpaceIL، یک سازمان اسرائیلی اداره می‌شود، قرار است در تاریخی نامشخص در سال 2025 برسد.
بخش عمده‌ای از این فعالیت‌ها، نتیجه یک استراتژی دیرینه در ناسا، آژانس فضایی آمریکا، برای توقف اجرای برخی ماموریت‌ها توسط خود و واگذاری آنها به پیمانکاران خصوصی است. این تغییر در سال 2008 آغاز شد، زمانی که آژانس قراردادهایی را برای پرواز محموله به ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) به اسپیس‌ایکس (SpaceX)، که در آن زمان یک استارت‌آپ بود، و اوربیتال ساینسز (Orbital Sciences)، یک شرکت کهنه‌کار هوافضا، اعطا کرد. این روزها ناسا برای پرواز فضانوردان به ایستگاه فضایی بین‌المللی نیز به اسپیس‌ایکس متکی است و از شرکت‌های خصوصی برای ساخت جایگزین‌هایی برای خود ایستگاه، که قرار است در سال 2030 از رده خارج شود، استفاده کرده است.
با اتکا به این موفقیت‌ها، امید است که نسل جدیدی از شرکت‌های خصوصی، که اغلب تحت قراردادهای با قیمت ثابت فعالیت می‌کنند، بتوانند سریع‌تر حرکت کنند و کارهای بیشتری نسبت به پیمانکاران بزرگ هوافضایی که آژانس به طور تاریخی بر اساس هزینه-به‌علاوه سود به کار گرفته است، انجام دهند. موفقیت برجسته این مدل جدید، اسپیس‌ایکس بوده است، که موشک‌های چندبار مصرف آن، هزینه‌های ورود به مدار را به شدت کاهش داده‌اند (تمام ماموریت‌های خصوصی ماه تاکنون با موشک‌های فالکون این شرکت پرتاب شده‌اند).
برخی از شرکت‌های خصوصی حتی بلندپروازی‌هایی فراتر از ماه دارند. راکت لب (Rocket Lab)، یک سازنده آمریکایی موشک و ماهواره، با موسسه فناوری ماساچوست (MIT) برای ساخت و پرواز یک کاوشگر به زهره همکاری می‌کند. این کاوشگر که قرار است در سال 2026 پرتاب شود و با بودجه‌ای کمتر از 10 میلیون دلار ساخته شده است، به دنبال مولکول‌های آلی (یعنی آنهایی که حاوی کربن هستند) در جو زهره خواهد بود. با توجه به اینکه بیش از 30 سال است که هیچ کاوشگر آمریکایی از زهره بازدید نکرده است، نتایج آن مشتاقانه مورد انتظار خواهد بود. ¦