دولت اسرائیل روز جمعه در بیانیه‌ای اعلام کرد که اسرائیل پس از پایان مهلت خروج کامل نظامی خود در روز یکشنبه، بخش‌هایی از جنوب لبنان را اشغال خواهد کرد. این امر به دلیل نگرانی‌های اسرائیل از فعالیت حزب‌الله در آنجا و تردیدها درباره توانایی ارتش لبنان در مهار احیای شبه نظامیان است.
بر اساس مفاد آتش‌بس بین اسرائیل و حزب‌الله در اواخر نوامبر، قرار بود نیروهای اسرائیلی ظرف 60 روز از مناطقی از لبنان که اخیراً از کنترل این گروه خارج شده بودند، عقب‌نشینی کنند. همچنین از حزب‌الله خواسته شده بود تا از منطقه خارج شود و به ارتش لبنان اجازه دهد کنترل خود را بر منطقه‌ای که حزب‌الله، یک نیروی شیعه تحت حمایت ایران و یک جنبش سیاسی، مدت‌ها در آن تسلط داشت، اعمال کند.
کمتر از دو روز قبل از مهلت مقرر، دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، اعلام کرد که خروج اسرائیل به اعمال کنترل کامل ارتش لبنان بر این منطقه بستگی دارد، و افزود که جدول زمانی انعطاف‌پذیر است و اشاره کرد که نیروهای اسرائیلی پس از پایان مهلت مقرر در لبنان باقی خواهند ماند.
در بیانیه دفتر نخست‌وزیر اسرائیل آمده است: «از آنجایی که توافق آتش‌بس هنوز به طور کامل توسط لبنان اجرا نشده است، روند خروج تدریجی با همکاری کامل با ایالات متحده ادامه خواهد یافت.»
دفتر نخست‌وزیر در پاسخ به درخواست برای شفاف‌سازی، از اظهارنظر در مورد اینکه آیا این بدان معناست که نیروهای اسرائیلی قطعاً پس از مهلت مقرر در لبنان باقی خواهند ماند، خودداری کرد. اما به گفته سه مقام مطلع از مذاکرات، رهبران اسرائیلی به میانجی‌های آمریکایی و فرانسوی گفته‌اند که می‌خواهند برخی از سربازان را پس از یکشنبه در جنوب لبنان نگه دارند.
هیچ پاسخ فوری از سوی حزب‌الله یا دولت لبنان دریافت نشد. اما حزب‌الله در بیانیه‌ای که روز پنجشنبه به طور عمومی منتشر شد، اعلام کرد که هرگونه «نقض» این توافق تحمل نخواهد شد، زیرا این امر «نقض آشکار توافق، حمله به حاکمیت لبنان و آغاز فصل جدیدی از اشغال» خواهد بود.
مقامات حزب‌الله به اتهامات مبنی بر عدم پایبندی حزب‌الله به تعهدات خود و اینکه ارتش لبنان هنوز کنترل منطقه مورد نظر را به دست نگرفته است، پاسخی ندادند. دفتر روابط عمومی آن گفت که این گروه به مفاد توافق آتش‌بس «متعهد» است اما جزئیات بیشتری ارائه نخواهد کرد.
نقض آتش‌بس توسط کمیته‌ای به ریاست ایالات متحده و با مشارکت فرانسه نظارت و بررسی می‌شود. حزب‌الله از این ناظران بین‌المللی و دولت لبنان خواسته است تا «هیچ بهانه یا دلیلی برای طولانی کردن اشغالگری» ندهند، اما نگفته است که در صورت باقی ماندن نیروهای اسرائیلی چه اقدامی انجام خواهد داد.
پس از دو ماه عمدتاً بدون درگیری، علیرغم نقض‌های گاه و بی گاه، شبح جنگ مجدد دوباره سایه افکنده است، حتی اگر حزب‌الله که خسته و فرسوده شده، دیگر تهدید قبلی را برای اسرائیل مانند آغاز جنگ تقریباً 16 ماه پیش، نداشته باشد.
اگر نیروهای اسرائیلی بدون رضایت لبنان پس از آخر هفته در آنجا بمانند، حزب‌الله باید بین پذیرش وضعیت موجود و از دست دادن آبرو یا از سرگیری نبرد و به خطر انداختن یک ضدحمله بزرگ اسرائیل که هم به صفوف متلاشی شده آن و هم به زیرساخت‌های غیرنظامی لبنان آسیب بیشتری وارد می‌کند، یکی را انتخاب کند. اسرائیل کاتز، وزیر دفاع اسرائیل، هشدار داده است که در صورت از سرگیری جنگ، حملات اسرائیل دیگر بین حزب‌الله و دولت لبنان تمایزی قائل نخواهد شد.
نیکلاس بلانفورد، تحلیلگر مستقر در بیروت برای شورای آتلانتیک، یک گروه تحقیقاتی آمریکایی، گفت: «این یک دوراهی جدی برای حزب‌الله است. اگر مقاومت کنند محکوم هستند و اگر مقاومت نکنند نیز محکوم هستند. حامیان حزب‌الله از این حزب برای از سرگیری جنگ در زمانی که آنها سعی دارند به خانه‌های خود بازگردند و بازسازی را آغاز کنند، تشکر نخواهند کرد.»
به گفته آندره تنتی، سخنگوی یونفیل، نیروی حافظ صلح سازمان ملل در جنوب لبنان، از ماه نوامبر، اسرائیل بیش از 100 تاسیسات نظامی و روستا را به مقامات لبنانی واگذار کرده است، اما همچنان تقریباً 70 درصد از مناطقی را که پس از حمله به لبنان در پاییز گذشته تصرف کرده بود، اشغال کرده است.
مقامات اسرائیلی می‌گویند که ارتش لبنان هنوز تمایل خود را برای پر کردن خلاء در این مناطق، که همگی در جنوب رودخانه لیتانی قرار دارند، نشان نداده است. آقای تنتی گفت که ارتش لبنان برای انجام این کار آماده است اما نمی‌تواند وارد مکان‌هایی شود که ارتش اسرائیل هنوز آنجا را تخلیه نکرده است.
ارتش لبنان در پاسخ به درخواست برای اظهارنظر، به بیانیه‌ای عمومی اشاره کرد که در آن آمده است «آمادگی خود را برای تکمیل استقرار خود در منطقه جنوب رودخانه لیتانی بلافاصله پس از خروج دشمن اسرائیلی از آن حفظ می‌کند.»
به گفته یک مقام و یک افسر نظامی اسرائیلی که به شرط ناشناس ماندن صحبت کردند تا آزادانه‌تر صحبت کنند، در روزهای اخیر به نظر نمی‌رسید که نیروهای اسرائیلی برای تخلیه کامل آماده می‌شوند.
این مهلت، یک معضل زودهنگام برای رئیس جمهور ترامپ است که به شدت از اسرائیل حمایت می کند اما در کارزار انتخاباتی خود وعده صلح برای لبنان را داده بود.
همچنین آزمایشی برای رهبران جدید لبنان است. رئیس جمهور جوزف عون و نخست وزیر منتخب نواف سلام، که هر دو در این ماه انتخاب شدند، برای بازسازی لبنان پس از سالها جنگ، هرج و مرج سیاسی و فاجعه اقتصادی به محیطی آرام نیاز دارند. اگر آنها در کنترل قلمرو خود و اعمال نفوذ بر حزب‌الله یا اسرائیل ناتوان باشند، اقتدار آنها در معرض خطر قرار می‌گیرد.
سانام وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه در چتم هاوس، یک گروه تحقیقاتی امور خارجه مستقر در لندن، گفت: رهبری جدید لبنان «هنوز به اندازه کافی نشان نداده است که می تواند یک رهبر مطمئن در مدیریت حزب‌الله باشد - ضعفی که، البته، اسرائیل به عنوان توجیهی برای ماندن پس از مهلت مقرر به سوء استفاده از آن ادامه خواهد داد.»
درگیری کنونی پس از حمله متحد حزب‌الله، حماس، به اسرائیل در 7 اکتبر 2023 آغاز شد که حدود 1200 نفر کشته و حدود 250 نفر گروگان گرفته شدند. روز بعد، حزب‌الله در همبستگی با حماس شروع به شلیک موشک به مواضع نظامی اسرائیل کرد و اسرائیل نیز پاسخ داد که منجر به تبادلات روزانه شد که صدها هزار غیرنظامی اسرائیلی و لبنانی را آواره و به شهرهای دو طرف مرز آسیب رساند.
پس از اصابت یک موشک از لبنان به گروهی از کودکان و نوجوانان در یک شهر تحت کنترل اسرائیل، درگیری ها در تابستان گذشته تشدید شد. اسرائیل اکثر رهبران ارشد حزب‌الله را ترور کرد، بمباران سنگین مواضع حزب‌الله را به شدت افزایش داد و سپس تهاجم زمینی به جنوب لبنان را آغاز کرد.
تهاجم اسرائیل محله های کاملی را ویران کرد، بیش از یک میلیون نفر را آواره و چندین هزار نفر از جمله بسیاری از غیرنظامیان را کشت.
جنگ همچنین منجر به رویارویی های مستقیم بین اسرائیل و ایران، حامی اصلی حزب‌الله شد.
حزب‌الله و ایران که آسیب دیده و پریشان شده بودند، هر دو در جلوگیری از فروپاشی سومین عضو اتحاد خود، دولت سوریه، ناتوان بودند. بشار اسد، رئیس جمهور سوریه در ماه دسامبر توسط شورشیان سرنگون شد و ارسال تسلیحات ایران به حزب‌الله از طریق خاک سوریه تقریباً غیرممکن شد. در داخل لبنان، قدرت حزب‌الله کاهش یافت و منجر به ظهور آقای عون و آقای سلام شد که هر دو وعده دادند انسجام و اقتدار دولت لبنان را بازگردانند.
رهبران اسرائیلی در خفا می گویند که دولت قوی تر لبنان به نفع اسرائیل است، زیرا می تواند نفوذ حزب‌الله را که مخالف موجودیت اسرائیل است، بیشتر مهار کند. حزب‌الله در دهه 1980، تا حدی در واکنش به اشغال قبلی جنوب لبنان توسط اسرائیل که تا سال 2000 به طول انجامید، تاسیس شد. تسلیحات این گروه شبه نظامی به آن نفوذ فوق العاده ای بر امور لبنان بخشید، به طوری که برخی آن را با یک دولت در داخل یک دولت مقایسه می کردند. اکنون، این گروه در ضعیف ترین سطح خود در دهه های اخیر قرار دارد.
اما اسرائیل آماده است تا در لبنان بماند و به اقتدار رهبری جدید لبنان لطمه بزند. مقامات اسرائیلی استدلال می کنند که حزب‌الله هنوز منابع و جاه طلبی لازم را برای ایجاد تهدید برای روستاهای اسرائیلی در امتداد مرز حفظ کرده است.
هزاران اسرائیلی آواره هنوز به خانه های خود بازنگشته اند و می ترسند که حزب‌الله به مفاد آتش‌بس پایبند نباشد و زیرساخت های نظامی را در محدوده تیررس جوامع اسرائیلی بازسازی کند.
مقامات اسرائیلی شکایت دارند که ارتش لبنان هنوز نیروهای کافی برای جایگزینی نیروهای اسرائیلی در چندین مکان کلیدی بسیج نکرده است و مانع از اجرای کامل آتش‌بس شده است. و آنها می گویند که نیروهای حزب‌الله هنوز جنوب لبنان را ترک نکرده‌اند، مفاد آتش‌بس را نقض کرده و ارتش اسرائیل را مجبور به ماندن در محل کرده اند.
ارتش لبنان در هفته‌های اخیر در شهرها و روستاهای بزرگ جنوب لبنان، عمدتاً در مکان‌های نزدیک به دریای مدیترانه، در جنوب غربی کشور مستقر شده است. همچنین واحدهای تخصصی را برای برداشتن آوار، دفع مهمات منفجر نشده و بازسازی جاده‌های تخریب شده مستقر کرده است. مقامات ارتش می گویند که با کمیته بین المللی ناظر بر آتش‌بس هماهنگی داشته اند.
اما سربازان لبنانی هنوز کنترل مناطق مرزی در شرق را به دست نگرفته اند، به استثنای منطقه اطراف خیام، شهری در جنوب شرقی لبنان که در طول جنگ صحنه درگیری های شدید بود.
یک افسر نظامی اسرائیلی که به شرط ناشناس ماندن صحبت کرد تا آزادانه تر صحبت کند، گفت که ارتش اسرائیل هیچ تلاشی برای برچیدن حدود نیم دوجین پایگاه نظامی ساخته شده در ماه های اخیر در امتداد نوار باریکی به عرض کمتر از یک مایل، در شمال مرز اسرائیل و لبنان نکرده است.
به گفته این افسر، انتظار سربازان در خط مقدم این بود که برای جلوگیری از بازگشت حزب‌الله به آنجا برای آینده قابل پیش‌بینی در محل باقی خواهند ماند.
دایانا ایوازا از بیروت، لبنان؛ جاناتان ریس از تل آویو؛ و کریستینا گلدباوم از دمشق، سوریه در تهیه این گزارش مشارکت داشتند.