نمایندگانی که به برکناری عبدالناصر همتی رای دادند، او را به دلیل وخیم‌تر شدن شرایط اقتصادی از زمان تصدی این پست در مردادماه گذشته مقصر دانستند
 © Vahid Salemi/AP
نمایندگانی که به برکناری عبدالناصر همتی رای دادند، او را به دلیل وخیم‌تر شدن شرایط اقتصادی از زمان تصدی این پست در مردادماه گذشته مقصر دانستند © Vahid Salemi/AP

برکناری وزیر دارایی ایران ضربه‌ای به اصلاح‌طلبان وارد کرد

مسعود پزشکیان پس از استیضاح عبدالناصر همتی در موضع دفاعی قرار گرفت

پارلمان تحت سلطه تندروهای ایران، عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد و دارایی را استیضاح و برکنار کرد که ضربه مهمی به دولت اصلاح‌طلب رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان وارد کرد.

این اقدام نشان‌دهنده تنش‌ها بر سر نحوه رسیدگی به بحران ایران است که به گفته پزشکیان ناشی از تحریم‌های ایالات متحده است و به یک «جنگ تمام‌عیار» بر سر اقتصاد تبدیل شده است.

نمایندگانی که به برکناری همتی رای دادند، او را به دلیل وخیم‌تر شدن شرایط اقتصادی از زمان تصدی این پست در مردادماه گذشته مقصر دانستند. آنها به کاهش 60 درصدی ارزش پول ملی، ریال، در برابر دلار آمریکا در بازار آزاد در طول دوره تصدی او، همراه با افزایش سرسام‌آور قیمت کالاهای اساسی از جمله مواد غذایی و دارو اشاره کردند.

از 273 نماینده حاضر در جلسه روز یکشنبه، 182 نفر به استیضاح رای مثبت، 89 نفر مخالف، یک نفر ممتنع و یک رای باطل اعلام شد.

پزشکیان با دفاع از وزیر خود، از مجلس خواست تا یکی از اعضای کلیدی دولت خود را برکنار نکند و استدلال کرد که ایران با بحرانی حتی شدیدتر از جنگ ایران و عراق در دهه 1980 روبرو است.

پزشکیان به نمایندگان گفت: «ما در یک جنگ تمام‌عیار با دشمن [ایالات متحده] هستیم. جنگ با عراق [در مقایسه] هیچ بود. دشمن می‌خواهد ما تفرقه نشان دهیم. چگونه می‌توانیم در عرض شش ماه تغییرات عمده اقتصادی ایجاد کنیم؟»

این استیضاح در بحبوحه یک کارزار تجدید شده «فشار حداکثری» توسط دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده صورت می‌گیرد که تحریم‌های گسترده‌ای را علیه برنامه هسته‌ای ایران اعمال کرده است، مشابه اقداماتی که در سال 2018 در دوره اول ریاست جمهوری خود معرفی کرد.

پزشکیان اعتراف کرد که ایران به دلیل آخرین تحریم‌ها در حال حاضر برای فروش نفت خود با مشکل مواجه است و تانکرهای نفتکش «برای تخلیه محموله‌ها با مشکل مواجه هستند».

پزشکیان که در تیرماه گذشته با وعده تلاش برای کاهش تحریم‌ها انتخاب شد، پیشنهاد کرده بود که بهبودی اقتصادی به مذاکره با واشنگتن بستگی دارد.

در حالی که دیپلمات‌های ارشد پزشکیان تمایل خود را برای بحث در مورد برنامه هسته‌ای کشور نشان داده بودند، امیدها برای از سرگیری مذاکرات کمرنگ شده است. یک دستور اجرایی اخیر توسط ترامپ، تحریم‌های ایالات متحده را گسترش داد و به نگرانی‌ها نه تنها در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران، بلکه در مورد برنامه موشک‌های بالستیک و سیاست‌های منطقه‌ای آن نیز اشاره کرد.

تندروها در تهران استدلال می‌کنند که واشنگتن اکنون به دنبال سلب کامل توانایی‌های استراتژیک ایران است، نه مذاکره بر سر یک توافق هسته‌ای محدود مانند توافق 2015 که ترامپ بعداً آن را کنار گذاشت.

پزشکیان روز یکشنبه اذعان کرد که از ایده مذاکره با ایالات متحده به عنوان یک گزینه «بهتر» حمایت کرده است، اما وفاداری خود را به آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب که ماه گذشته اندکی پس از اعلام رویکرد ترامپ، مذاکره را منتفی دانست، تجدید کرد.

پزشکیان گفت: «وقتی رهبر معظم انقلاب گفتند که ما با ایالات متحده مذاکره نمی‌کنیم، من [از آن تبعیت کردم و] اعلام کردم که ما با ایالات متحده مذاکره نخواهیم کرد. این پایان ماجراست.» این اظهارات تلاشی برای جلب رضایت منتقدان محافظه‌کارش به نظر می‌رسید.

در جریان این بحث، برخی از نمایندگان همتی را متهم کردند که از مذاکره با واشنگتن حمایت می‌کند - که او آن را رد کرد - و تمام مشکلات اقتصادی ایران را ناشی از تحریم‌ها می‌داند.

همتی در دفاع از خود به مشکلات ساختاری داخلی ریشه‌داری اشاره کرد که قدمت آنها به قبل از دوره تصدی او برمی‌گردد، از جمله افزایش فقر و فساد گسترده.

وی خاطرنشان کرد که 10 میلیون ایرانی در هفت سال گذشته به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند و تخمین زده می‌شود که سالانه 30 میلیارد دلار کالا به دلیل تبعیض اقتصادی و ارتباطات سیاسی به صورت قاچاق وارد و خارج می‌شود. او همچنین مشکلات حاد در بخش‌های بانکی و انرژی را برجسته کرد.

همتی گفت: «حدود 80 درصد مردم توسط کارهایی که قاچاقچیان، سودجویان تحریم و افراد دارای امتیازات ویژه انجام می‌دهند، له می‌شوند. کسری بودجه [به] تحولات بین‌المللی گره خورده است.»