از زمان سقوط بشار اسد در اواسط دسامبر، تحلیلگران و روزنامه‌نگاران مختلف سیاست خارجی، ترکیه را "برنده" در سوریه اعلام کرده‌اند. این روایتی است که مقامات ترکیه و حامیان آنها به صورت ناشیانه و نگران کننده‌ای پیش برده‌اند. اما آیا این درست است؟ نه. یا حداقل، ترکیه هنوز چیزی به دست نیاورده است.
درست است که ترکیه در موقعیت ممتازی در سوریه قرار دارد. حامیان آنکارا، هیئت تحریر الشام (HTS) و مجموعه شبه نظامیان موسوم به ارتش ملی سوریه، مسئول پایان دادن به رژیم اسد بودند. نزدیکی ترکیه به سوریه و تخصص شناخته شده ترکیه در توسعه زیرساخت ها نیز به شرکت هایی که در آنکارا ارتباط خوبی دارند کمک می کند تا قراردادهای بازسازی را ببرند.
با این حال، رئیس جمهور رجب طیب اردوغان با موانع عمده ای برای تثبیت خود به عنوان کارگزار قدرت خارجی در دمشق روبرو است.
بخش عمده ای از ادعای پیروزی ترکیه در سوریه به این واقعیت بستگی دارد که HTS و شبه نظامیان ارتش ملی سوریه حمله به حلب را رهبری کردند که منجر به فرار اسد از کشوری شد که خانواده اش برای نیم قرن بر آن تسلط داشتند. اما همیشه همه چیز آنطور که به نظر می رسد نیست. حمله مورد تایید ترکیه به حلب که در اواخر نوامبر آغاز شد، قرار بود محدود باشد. هدف آنکارا به جای سقوط اسد، تحت فشار قرار دادن رئیس جمهور وقت سوریه برای مذاکره در مورد عادی سازی روابط ترکیه و سوریه بود - هدفی که دولت ترکیه در دو سال گذشته دنبال کرده بود. تنها زمانی که ارتش سوریه فروپاشید، ترک ها سیاست خود را تغییر دادند و ادعا کردند که نابودی بشار همیشه برنامه آنها بوده است.
مدت کوتاهی پس از آزادسازی دمشق توسط HTS، هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، در پایتخت سوریه ظاهر شد، جایی که او به صورت مجازی و واقعی HTS را در آغوش گرفت. (به عنوان یک نکته فرعی، طعنه ادعای عمومی ترکیه مبنی بر حمایت از HTS برای هر کسی که محاکمه ظالمانه روزنامه نگاران شجاع ترک را به خاطر می آورد که هماهنگی آنکارا با این شاخه القاعده را کشف کردند، بسیار زیاد بود - مبادله ای که توسط رئیس اطلاعات وقت هاکان فیدان هدایت می شد.)
همکاری ترکیه و HTS آشکارا سازنده بود، اما این ایده که آنکارا در سوریه پیروز است، فرض می کند که دولت ترکیه تمام قدرت را در این رابطه دارد. احتمالاً زمانی اینطور بود، اما پس از پایان رژیم اسد، HTS کمتر به اردوغان و شرکت نیاز دارد.
اگرچه فیدان زودتر از همه به دمشق رسید، اما هیئت هایی از جمله دیپلمات هایی از ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و آلمان (به طور جمعی نماینده اتحادیه اروپا) نیز به در خانه احمد الشرا، رهبر HTS، رفتند. رئیس اطلاعات عراق نیز به سوریه سفر کرد. نمایندگان رهبری سوریه نیز با همسایگان خود در تماس بوده اند. اسعد حسن الشیبانی، وزیر امور خارجه انتقالی، از ریاض، عربستان سعودی؛ ابوظبی، امارات متحده عربی؛ دوحه، قطر و امان، اردن بازدید کرده است. واضح است که الشرا نسبت به دو ماه پیش گزینه های بیشتری برای شرکای خارجی دارد.
البته ترکیه از دور خارج نشده است، اما تلاش کشورهای بزرگ عربی برای برقراری ارتباط و رابطه کاری با رهبران جدید سوریه، ضعف ترکیه در منطقه را برجسته می کند: رهبران آنکارا ادعا می کنند که با کشورهای عربی قرابت فرهنگی دارند که به آنها بینش منحصر به فردی نسبت به جوامع خاورمیانه می دهد. این ادعایی عمدتاً پوچ است که بر اساس (سوء) برداشت آنها از تاریخ عثمانی است. برای اطمینان، در طول سال ها، نظرسنجی ها به طور مداوم نشان داده اند که اردوغان عمدتاً به دلیل حمایت از فلسطینی ها محبوب است، تعداد نسبتاً زیادی از گردشگران عرب در استانبول وجود دارد و مردم خاورمیانه علاقه زیادی به سریال های تلویزیونی ترکیه نشان داده اند - اما این به سختی به معنای قرابت فرهنگی است.
به احتمال زیاد، اردوغان و حزب حاکم عدالت و توسعه به عنوان اسلام‌گرا، گرایش به جهان عرب، به‌ویژه اسلام‌گرایان همکار خود در میان اخوان‌المسلمین مصر، حماس و دیگران دارند. صرف نظر از اینکه ترک ها چه قرابتی بین خود و سوری ها احساس می کنند، احتمالاً در مقایسه با قرابت سوری ها با هموطنان عرب خود کم رنگ می شود. این به عربستان سعودی، امارات متحده عربی، عراق، اردن و دیگران برتری نسبت به ترکیه در دمشق می دهد.
سپس مسئله پر دردسر ناسیونالیسم کُرد و نیروهای جنگنده کُرد سوریه موسوم به یگان های مدافع خلق (YPG) وجود دارد که هسته اصلی شریک واشنگتن علیه داعش در سوریه، نیروهای دموکراتیک سوریه را تشکیل داده است. دولت ترکیه بر این باور است که با پایان رژیم اسد، روی کار آمدن HTS در دمشق و تمایل قبلی دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا برای خارج کردن نیروهای آمریکایی، فرصتی وجود دارد تا از ارتش ملی سوریه برای نابودی YPG استفاده کند، که آن را از حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) - یک گروه تروریستی تعیین‌شده - متمایز نمی‌کند. از دیدگاه آنکارا، این امر در نهایت آن را از یک تهدید امنیتی از جنوب رها می کند.
از دیدگاه ترکیه، به نظر می رسد که لحظه مناسبی برای ضربه زدن ویرانگر به ناسیونالیسم کردها باشد. و پیروزی آشکار آنکارا در سوریه به نظر می رسد که به ترکیه توانایی انجام این هدف را می دهد.
چند مسئله وجود دارد که این سناریوی سرراست را پیچیده می کند: اول، کردها به میل خود نابودی خود را نمی پذیرند. آنها ظرفیت مقابله به مثل را دارند که ترکیه را با چشم انداز ناخوشایند مبارزه با جنگ چریکی در دو جبهه - سوریه و عراق، جایی که پ ک ک در آن مستقر است - مواجه می کند.
مهم است که به یاد داشته باشید که حتی نیروهای مسلح قدرتمند ترکیه نتوانسته اند پ ک ک را برای بیش از 40 سال از بین ببرند. دلیلی وجود ندارد که باور کنیم ترک ها و متحدان سوری آنها می توانند موفق تر باشند. دوم اینکه، HTS لزوماً شریک تلاش های ترکیه برای از بین بردن کردها نیست. در نشانه ملموسی از اینکه قدرت ترکیه در دمشق پس از اسد آن چیزی نیست که آنکارا می خواهد همه باور کنند، اردوغان اعلام کرد که انتظار دارد دولت جدید در تلاش خود برای نابودی YPG به او کمک کند. این اذعان ضمنی به محدودیت های قدرت ترکیه در پایتخت سوریه بود.
پیروزی زودهنگام حول این ایده که "ترکیه برنده سوریه شد" مجموعه ای از فرضیات و انتظارات را ایجاد می کند که لزوماً در واقعیت ریشه ندارند و سیاستگذاران را برای غافلگیری های بالقوه ناخوشایند آماده می کند.
اگر سیاستگذاران این روایت را به معنای واقعی کلمه بپذیرند، از مانورهای ظریفی که در بین قدرت های منطقه ای برای جایگاه در دمشق در جریان است، غافل می شوند. این فقط پرده بعدی در درام طولانی بر سر اینکه چه کسی سوریه را کنترل می کند است. بدون شک، ترکیه بازیگر اصلی با دارایی های زیادی است، اما آنکارا همچنین تعداد زیادی بدهی دارد. و مهم است که به یاد داشته باشیم که در هر مرحله از زمان آغاز قیام سوریه در مارس 2011، ترک ها اشتباه محاسبه کردند و به طور متناوب باور داشتند که می توانند اسد را متقاعد به اصلاحات کنند، ایالات متحده را وادار به سرنگونی رهبر سوریه کنند و سپس قبل از اینکه تسلیم شوند و به دنبال آشتی با اسد باشند، از افراط گرایان برای رسیدن به همان هدف استفاده کنند.
البته، اشتباهات گذشته آنکارا در سوریه به این معنا نیست که اردوغان اکنون شکست خواهد خورد، اما هنوز خیلی زود است که ترکیه را پیروز اعلام کنیم.