دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل اولین تیم بازرسان خود را پس از تعلیق همکاری ایران با این آژانس در ماه گذشته، به ایران فرستاد. این اقدام می‌تواند اولین گام برای بازگرداندن نظارت مستقل بر برنامه هسته‌ای تهران باشد.
مقامات ایرانی روز چهارشنبه بازدید نمایندگان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) را تأیید کردند. روز قبل، دیپلمات‌های ایرانی با همتایان خود از بریتانیا، فرانسه و آلمان برای بررسی ازسرگیری مذاکرات درباره محدود کردن غنی‌سازی اورانیوم ایران دیدار کرده بودند.
سه دولت اروپایی هشدار داده‌اند که اگر مسیر روشنی برای مذاکره مجدد بر سر توافق تاریخی — که در سال ۲۰۱۵ بین تهران، واشنگتن و دیگر قدرت‌های جهانی امضا شد و غنی‌سازی اورانیوم ایران را محدود می‌کند — مشاهده نکنند، تحریم‌های گسترده‌ای را تا پایان ماه اوت علیه ایران دوباره اعمال خواهند کرد. این توافق در ۱۸ اکتبر منقضی می‌شود.
تنش‌ها بین ایران، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دولت‌های غربی از زمان جنگ ۱۲ روزه اسرائیل با ایران در ماه ژوئن بالا گرفته است. نیروهای آمریکایی نیز در نهایت به کمپین اسرائیل پیوستند که تأسیسات هسته‌ای ایران را تخریب کرد. اسرائیل و ایالات متحده گفتند که هدف این حملات خنثی کردن تهدید احتمالی تولید سلاح هسته‌ای توسط ایران بوده است.
در هفته‌های پس از جنگ، ایران همکاری خود با دیده‌بان سازمان ملل را به حالت تعلیق درآورد. روابط حتی پیش از درگیری نیز در سطح پایینی قرار داشت، پس از اینکه آژانس بین‌المللی در ماه ژوئن اعلام کرد که ایران به تعهدات عدم اشاعه هسته‌ای خود عمل نمی‌کند.
ایران بارها اصرار کرده است که برنامه هسته‌ای این کشور فقط برای اهداف صلح‌آمیز است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) اعلام کرد که گرچه شواهدی مبنی بر ساخت سلاح توسط ایران ندارد، اما این کشور در حال ذخیره حدود ۸۸۲ پوند اورانیوم با غنای بالا، فراتر از درجه مورد نیاز برای تولید انرژی هسته‌ای، است.
مقامات ایرانی، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) را که یافته‌های خود را یک روز قبل از آغاز حملات اسرائیل در ۱۳ ژوئن منتشر کرده بود، متهم کردند که پوشش سیاسی برای آغاز جنگ به اسرائیل داده است. اقدام ایران برای مسدود کردن دیده‌بان سازمان ملل این نگرانی را ایجاد کرد که جامعه جهانی در لحظه‌ای که کارشناسان هشدار می‌دادند ایران، که متحمل خسارات سنگینی به زیرساخت‌های نظامی خود در جنگ شد، ممکن است به دنبال انتقال هرگونه تلاش برای ساخت سلاح هسته‌ای به زیرزمین باشد، هرگونه نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای این کشور را از دست خواهد داد.
روز سه‌شنبه، رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به فاکس نیوز گفت که مذاکراتی در مورد چگونگی ازسرگیری فعالیت بازرسان در کشور در جریان است.
او گفت: "اکنون اولین تیم بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران بازگشته‌اند و ما در آستانه ازسرگیری [فعالیت‌ها] هستیم."
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، چهارشنبه گفت که بازرسان از بوشهر، تنها نیروگاه هسته‌ای فعال ایران، بازدید می‌کنند.
او افزود: "تصمیماتی در مورد جایگزینی سوخت در نیروگاه بوشهر گرفته شده است که باید تحت نظارت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام شود." وی همچنین اشاره کرد که هرگونه همکاری آتی باید در چارچوب قانون جدید ایران صورت گیرد.
بر اساس این قانون، شورای عالی امنیت ملی ایران، که سیاست‌های امنیتی و خارجی کشور را شکل می‌دهد، می‌تواند پارامترهای جدیدی را برای همکاری تعیین کند.
اعطای اجازه بازگشت به دیده‌بان‌های سازمان ملل یکی از سه خواسته مقامات اروپایی از ایران برای جلوگیری از اعمال مکانیسم ماشه بود که به کشورها اجازه می‌دهد تحریم‌هایی را که قبل از توافق سال ۲۰۱۵ برای محدود کردن غنی‌سازی هسته‌ای ایران اعمال شده بود، دوباره برقرار کنند.
ایران استدلال کرده است که حق اعمال مکانیسم ماشه با خروج واشنگتن از توافق در سال ۲۰۱۸ ساقط شده است.
دیپلمات‌های اروپایی گفتند که دیدار با معاونان وزیر امور خارجه ایران در ژنو در روز سه‌شنبه به تغییرات اساسی از سوی ایران منجر نشد و احتمال اینکه اروپایی‌ها روند اعمال مجدد تحریم‌ها را زودتر از پنجشنبه یا جمعه آغاز کنند، افزایش یافت.
این روند با یک دوره ۳۰ روزه قبل از ازسرگیری تحریم‌ها آغاز می‌شود — یک ماه برای مذاکرات بیشتر که احتمالاً جدی‌تر خواهد شد؛ زیرا ایران و متحدانش تلاش خواهند کرد تا مکانیسم ماشه را برای چندین ماه، اگر نه برای همیشه، به حالت تعلیق درآورند.
استیون ارلنگر و سانام ماهوزی در تهیه این گزارش مشارکت داشتند.