ایران هنوز هم قادر است صدها موشک بالستیک را به سرعت به سمت اسرائیل شلیک کند، همانند آنچه در آوریل ۲۰۲۴ انجام داد؛ اما چنین اقدامی برای ایران بسیار پرخطر خواهد بود، زیرا اسرائیل با نیروی مهیب در خاک ایران پاسخ خواهد داد.
آتش‌بس اعلام شده میان اسرائیل و ایران در پایان ژوئن، تنش‌ها بین دو کشور را کاهش نداده است. برعکس، تدارکات نظامی در زیر سطح ادامه دارد و کل منطقه بر روی یک بشکه باروت نشسته است که هر لحظه ممکن است منفجر شود.
در اورشلیم و تهران، مقامات از «فاز جدیدی» در رویارویی صحبت می‌کنند – فازی از بازدارندگی متقابل شکننده، که زمان‌بندی آن تحت تأثیر تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی است.
در حالی که اسرائیل سیستم‌های دفاعی خود را تقویت کرده و تولید موشک‌های آرو (Arrow) خود را تسریع می‌بخشد، ایران در حال بازسازی نیروهای خود است. این کشور به وضوح اعلام کرده که برنامه هسته‌ای خود را رها نخواهد کرد – حتی به قیمت یک درگیری نظامی دیگر.
مقامات ارشد دفاعی اسرائیل گزارش می‌دهند که ایران در حال مذاکرات پیشرفته برای تأمین سیستم‌های پدافند هوایی و جت‌های جنگنده از چین است تا برای دور بعدی نبرد با اسرائیل آماده شود.
آنها اضافه می‌کنند که ایران در حال برنامه‌ریزی یک حمله غافلگیرانه پیشگیرانه به اسرائیل است، به عنوان تلافی حمله غافلگیرانه اسرائیل که در ۱۳ ژوئن انجام شد.
سپهبد ایال زمیر، رئیس ستاد ارتش اسرائیل، در ۲۰ ژوئیه اعلام کرد که آخرین رویارویی با ایران تنها یک مرحله از یک کارزار طولانی‌مدت بوده است. به گفته وی، «ما اکنون وارد فصلی جدید بر اساس دستاوردهای عملیات شده‌ایم – ما برنامه‌های هسته‌ای و موشکی ایران را مختل کردیم – و باید هوشیار بمانیم.»
اسرائیل کاتس، وزیر دفاع، سخنان زمیر را تکرار کرد و در ۲۲ ژوئیه هشدار داد که احتمال بالای از سرگیری درگیری وجود دارد.
در طی یک ارزیابی راهبردی با مقامات ارشد ارتش اسرائیل، تصمیمی برای تدوین یک طرح راهبردی به منظور جلوگیری از ازسرگیری برنامه هسته‌ای ایران گرفته شد.
به عنوان بخشی از این طرح، اسرائیل تولید موشک‌های آرو را تسریع کرده و آمادگی سیستم‌های دفاع هوایی خود، از جمله گنبد آهنین (Iron Dome) و فلاخن داوود (David’s Sling) را افزایش خواهد داد.
تهران نیز پیام‌های روشنی ارسال می‌کند. مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، اعلام کرد که «ایران از برنامه هسته‌ای خود عقب‌نشینی نخواهد کرد» و «هر حمله اسرائیل با پاسخی دردناک که مرکز اسرائیل را هدف قرار می‌دهد، مواجه خواهد شد.»
پزشکیان در مصاحبه‌ای با الجزیره در ۲۲ ژوئیه افزود که تهران به دنبال جنگ نیست اما برای دفاع از خود تردید نخواهد کرد.
او تأکید کرد که برنامه هسته‌ای ایران صرفاً برای اهداف غیرنظامی است و با قوانین بین‌المللی مطابقت دارد.
همزمان، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در ۲۲ ژوئیه به فاکس نیوز گفت که ایران علی‌رغم خسارات وارد شده به زیرساخت‌های هسته‌ای خود در حملات آمریکا در ژوئن، غنی‌سازی اورانیوم را متوقف نخواهد کرد.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا که رهبری تلاش‌های میانجی‌گری برای آتش‌بس را بر عهده داشت، در ۲۲ ژوئیه هشدار داد که اگر ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سر بگیرد، ایالات متحده در حمله مجدد به تأسیسات هسته‌ای ایران تردید نخواهد کرد.
هشدار او تنها چند ساعت پس از اظهارات عراقچی صادر شد و بر موضع آمریکا مبنی بر اینکه هرگونه از سرگیری برنامه هسته‌ای ایران خط قرمز است، تأکید کرد.
آخرین دور درگیری میان اسرائیل و ایران تنها ۱۲ روز – از ۱۳ ژوئن تا ۲۴ ژوئن – به طول انجامید، اما شامل عملیات نظامی بسیار گسترده‌ای بود.
اسرائیل به سایت‌های هسته‌ای در فردو، نطنز، و اصفهان حمله کرد، تأسیسات تولید موشک‌های بالستیک را هدف قرار داد و مقامات ارشد سپاه پاسداران و دانشمندان هسته‌ای را ترور کرد.
ایران با موشک‌های بالستیک و حملات پهپادی به سایت‌های حساس اسرائیل، از جمله نیروگاه‌ها، پایگاه‌های نظامی و تأسیسات اطلاعاتی، تلافی کرد.
اگرچه ایالات متحده میانجی‌گری آتش‌بس را انجام داد، اما این آتش‌بس با هیچ توافق سیاسی رسمی یا مکانیسم نظارتی همراه نبود، که آن را به یک وقفه موقت به جای یک راه‌حل بلندمدت تبدیل می‌کند.
رهبران سیاسی اسرائیل معتقدند که رویارویی با ایران یک درگیری طولانی‌مدت است که در حال حاضر در مرحله گذار قرار دارد.
ایران، که متحمل خسارات و تحقیر قابل توجهی شده است، در حال التیام زخم‌های خود و در پی انتقام است.
به گفته آنها، هدف اصلی ایران اکنون این است که در زمان انتخاب خود، احتمالاً از طریق یک حمله غافلگیرانه، به اسرائیل ضربه بزند.
مقامات ارشد دفاعی اسرائیل آتش‌بس کنونی را یک محدودیت موقت می‌دانند که به هر دو طرف تحمیل شده است.
آنها تأکید می‌کنند که اسرائیل مصمم است از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای جلوگیری کند و سیاست ترورهای هدفمند، حملات به سایت‌های راهبردی و فشارهای دیپلماتیک خود را ادامه خواهد داد.
در طول آتش‌بس کنونی، یک سری انفجارهای مرموز و آتش‌سوزی در زیرساخت‌ها و ساختمان‌های سراسر ایران رخ داد.
در ۲۳ ژوئیه، مقامات ارشد ایران به نیویورک تایمز گفتند که آنها معتقدند اسرائیل پشت این حوادث بوده است.
تاکنون، آتش‌بس شکننده باقی مانده است. هیچ چارچوب سیاسی یا دیپلماتیکی برای تضمین ثبات آن وجود ندارد.
هیچ کانال رسمی، هیچ مکانیسم نظارتی و هیچ اعتماد متقابلی وجود ندارد. هر طرف در حال آماده شدن برای دور بعدی است و یک اشتباه کوچک – مانند ترور یک شخصیت ارشد یا یک حمله سایبری – می‌تواند شعله‌های جنگ را دوباره برافروزد.
بر اساس اطلاعات اسرائیل، فعالیت‌های مخفی موساد در ایران ادامه دارد و اسرائیل در حال آماده شدن برای خنثی کردن هرگونه حمله احتمالی ایران است.
ارزیابی نهاد دفاعی
یکی از ارزیابی‌های کنونی در نهاد دفاعی اسرائیل این است که در هر سناریوی آینده، ایران ترجیح می‌دهد از طریق نیروهای نیابتی منطقه‌ای خود – یعنی حوثی‌ها در یمن، حزب‌الله در لبنان، و شبه‌نظامیان شیعه در عراق – به اسرائیل حمله کند.
اقدام مستقیم ایران تنها در صورتی رخ خواهد داد که رژیم احساس کند بقایش در خطر است.
مقامات اطلاعاتی اسرائیل بر این باورند که ایران پس از درگیری اخیر هنوز در حال بازسازی توانایی‌های نظامی خود است و تمایلی به ورود به یک جنگ تمام‌عیار با اسرائیل ندارد.
بر اساس ارزیابی آنها، ایران تنها در صورتی یک حمله غافلگیرانه به اسرائیل انجام خواهد داد که فرصتی را ببیند – زمانی که اسرائیل از نظر دیپلماتیک منزوی باشد، به شدت درگیر در عرصه‌های دیگر باشد، و بازدارندگی آن به طور قابل توجهی کاهش یافته باشد.
تهدیدات کنونی ایران ممکن است عمدتاً با هدف بازدارندگی اسرائیل و افزایش روحیه داخلی باشد.
با این حال، ایران بدون شک قادر است صدها موشک بالستیک را به سرعت به سایت‌های حساس در اسرائیل شلیک کند، همانند آنچه در آوریل ۲۰۲۴ انجام داد.
یک حمله غافلگیرانه احتمالی ایران به اسرائیل ممکن است تحت شرایط زیر رخ دهد:
- توقف یا ضعف در سیاست خارجی آمریکا (مثلاً در طول فصل انتخابات آمریکا).
- نشانه‌هایی از تفرقه عمیق داخلی در اسرائیل (بحران سیاسی یا امنیتی).
- اطمینان ایران به توانایی خود برای دستیابی به یک پیروزی نظامی قاطع و احیای بازدارندگی.
چنین اقدامی برای ایران بسیار خطرناک خواهد بود، زیرا اسرائیل با نیروی مهیب در خاک ایران پاسخ خواهد داد.
یک ضدحمله اسرائیلی احتمالاً منجر به انزوای بین‌المللی ایران خواهد شد. با این حال، ایران ممکن است برای احیای غرور ملی آسیب‌دیده و تقویت توانایی‌های بازدارندگی خود، روی چنین حمله‌ای ریسک کند.