نشست ناتو نمی‌تواند وضعیت ناگوار اوکراین را پنهان کند

کاخ سفید با استقبال از بازگشت دونالد ترامپ از نشست هفته گذشته ناتو، اعلام کرد: «بابا به خانه برگشته است». این پست در شبکه‌های اجتماعی - که هم پیروزمندانه و هم تمسخرآمیز بود - اشاره‌ای به عنوانی داشت که مارک روته، دبیرکل ناتو، به ترامپ داده بود. روته ممکن است استدلال کند که تحقیر خود بهای ناچیزی برای حفظ هم‌پیمانی است. و رهبران اروپایی پس از اولین نشست ناتو در دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ، به طور کلی راضی به نظر می‌رسیدند.

ترس‌ها از کناره‌گیری رئیس‌جمهور آمریکا از این نشست - یا حتی از خود هم‌پیمانی - محقق نشد. تمام اعضای اروپایی ناتو اکنون متعهد شده‌اند که ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را برای دفاع هزینه کنند – که البته تعریفی گسترده دارد.

یکی از رهبران اروپایی سه دستاورد مهم این نشست را برمی‌شمارد. اولاً، ناتو بر مأموریت اصلی خود - بازدارندگی روسیه - مجدداً تمرکز کرده است. ثانیاً، این هم‌پیمانی در پاسخ به ادامه افزایش توان نظامی روسیه، به سطوح هزینه‌های دفاعی دوران جنگ سرد باز می‌گردد. ثالثاً، با افزایش هزینه‌های دفاعی اروپا، ناتو به هم‌پیمانی متعادل‌تری بین ایالات متحده و اروپا تبدیل خواهد شد.

این واقعیت که نشست ناتو بلافاصله پس از حملات نظامی ایالات متحده به ایران برگزار شد، فضا را نیز تغییر داد. ترامپ با روحیه خوبی وارد شد – و تمایل او برای بمباران سایت هسته‌ای فردو ایران، نگرانی‌های اروپا را که او همیشه از استفاده از زور اجتناب خواهد کرد، برطرف کرد. ترامپ همچنین یک ملاقات دوستانه با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، داشت و برخی از آسیب‌های ناشی از ملاقات فاجعه‌بار دو رهبر در کاخ سفید در ماه فوریه را جبران کرد.

اما در حالی که اوضاع برای اوکراین از نظر دیپلماتیک بهتر پیش می‌رود، خود جنگ بدتر به نظر می‌رسد. برخی از رهبران ناتو بیم دارند که وضعیت در خط مقدم ممکن است تا پاییز امسال به شدت وخیم شود. این موضوع بسیار مهمتر از هر تعهد کاغذی است که در بیانیه ناتو در هفته گذشته داده شد. ارزیابی‌های نظامی نشان می‌دهد که هم ارتش روسیه و هم ارتش اوکراین در آستانه فرسودگی قرار دارند. اما در حالی که روسیه احتمالاً می‌تواند سطح کنونی عملیات را برای یک سال دیگر حفظ کند، اوکراین ممکن است ظرف شش ماه به نقطه فروپاشی برسد – اگر حمایت نظامی قابل توجه جدیدی دریافت نکند.

پس از ملاقات مثبت زلنسکی-ترامپ، امیدواری‌هایی وجود دارد که اوکراین ممکن است محموله‌های جدیدی از سامانه‌های دفاع موشکی پاتریوت و همچنین موشک‌های توپخانه‌ای هیمارس را از ایالات متحده دریافت کند. با توجه به ضعف دفاع هوایی اوکراین، سامانه‌های پاتریوت به شدت مورد نیاز هستند. اما مانند همیشه، ترامپ در مورد ارائه مهمات جدید مبهم بود – و به راحتی می‌تواند نظر خود را تغییر دهد یا فراموش کند.

کمبودهایی نیز وجود دارد – به ویژه در تعداد سربازان اوکراینی – که متحدان غربی این کشور نمی‌توانند آنها را برطرف کنند. اکنون تصور می‌شود که روسیه بیش از یک میلیون سرباز کشته یا زخمی در این درگیری از دست داده است. اما تلفات اوکراین نیز سنگین بوده و جمعیت روسیه حدود چهار برابر اوکراین است.

افزایش شدت حملات موشکی روسیه به کی‌یف و سایر شهرهای اوکراین نیز به روحیه اوکراینی‌ها آسیب می‌رساند. بدون چشم‌انداز روشن پیروزی – یا حداقل پایان جنگ – حس ناامیدی در حال فرود آمدن بر کشور است.

تغییر روحیه در دولت اوکراین در فوریت درخواست‌های خصوصی آن برای آتش‌بس منعکس شده است. یک یا دو سال پیش، چنین درخواست‌هایی به عنوان شکست‌گرایی تلقی می‌شد. اکنون با اصرار فزاینده‌ای در جلسات پشت درهای بسته بین رهبران اوکراینی و غربی مطرح می‌شوند.

اما در میان سیاست‌گذاران اروپایی، اعتقاد کمی وجود دارد که روسیه در حال حاضر مایل به توافق بر سر آتش‌بس باشد. یک مقام مطلع معتقد است که هدف اصلی روسیه اکنون تصرف اودسا است – که ولادیمیر پوتین آن را شهری تاریخی روسی می‌داند. بدون اودسا، اوکراین دسترسی به بندر اصلی خود را از دست خواهد داد.

گروهی از رهبران سابق اروپایی – از جمله کارل بیلدت از سوئد و سانا مارین از فنلاند – اخیراً از اوکراین بازدید کرده و متوجه وخامت اوضاع شدند. آنها پس از آن نوشتند: «در حالی که اوکراینی‌ها هرگز از مقاومت دست برنخواهند داشت، بدون حمایت نظامی بیشتر، اوکراین می‌تواند قلمرو بیشتری را از دست بدهد. شهرهای بیشتری ممکن است تصرف شوند.» برخی از مقامات غربی در گفتگوهای غیررسمی حتی بدبینانه‌تر هستند و نسبت به خطر «شکست فاجعه‌بار» در صورت رسیدن ارتش اوکراین به نقطه فروپاشی – و عدم دریافت افزایش قابل توجه کمک‌های نظامی و مالی از متحدان غربی خود – هشدار می‌دهند.

البته، جنگ‌ها غیرقابل پیش‌بینی هستند و روحیه می‌تواند تغییر کند. برخی در غرب استدلال می‌کنند که اوکراین می‌تواند در طول سال آینده مقاومت کند. آنها ادعا می‌کنند که با وجود تلاش‌ها و تلفات عظیم، روسیه تنها موفق شده است ۰.۲۵ درصد دیگر از خاک اوکراین را در طول سال گذشته تصرف کند. خوش‌بین‌ها استدلال می‌کنند که تخصص اوکراینی‌ها در جنگ پهپادی، پیشروی دسته‌جمعی گروه‌های بزرگ نیروهای روسی را غیرممکن ساخته است. آنها همچنین استدلال می‌کنند که – حتی اگر روسیه خطوط دفاعی اوکراین را بشکند – فاقد لشکر‌های مکانیزه برای بهره‌برداری از این دستاورد است.

در این جنگ، حکمت مرسوم بارها اشتباه از آب درآمده است. اما اگر بدبینی فزاینده در میان کسانی که جنگ اوکراین را از نزدیک دنبال می‌کنند موجه باشد، پس هرگونه احساس خوب ناشی از نشست ناتو ممکن است به زودی از بین برود. دبیرکل ناتو به روحیه شاد و لبخند همیشگی‌اش معروف است. اما حتی روته نیز ممکن است در پایان سال برای حفظ لبخند خود به مشکل بخورد.

[email protected]