زنانی در شهر رفح در جنوب غزه منتظر اخبار مفقودین هستند. Bashar Taleb/Agence France-Presse/Getty Images
زنانی در شهر رفح در جنوب غزه منتظر اخبار مفقودین هستند. Bashar Taleb/Agence France-Presse/Getty Images

جستجوی هزاران نفر مفقود شده در غزه—بدون اطلاع از زنده بودن آن‌ها

بیش از ۶۰۰۰ نفر همچنان مفقود هستند. گمان می‌رود بسیاری از آن‌ها مرده، بازداشت شده یا غیرقابل دسترس باشند.

نزدیک به یک سال از آخرین باری که خانواده محمود ابوحنی از او خبری شنیده‌اند می‌گذرد.

این نوازنده ۲۷ ساله که از زندگی در چادر آوارگان در جنوب غزه خسته شده بود، تصمیم گرفت پیاده به خانه‌اش در سمت شمال نوار غزه بازگردد و از یک منطقه نظامی گسترده اسرائیلی عبور کند.

احمد جلال، برادر همسرش که هنوز با بقیه خانواده در شهر دیرالبلاح آواره است، گفت: «ما فقط می‌خواهیم بدانیم او کجاست.»

توقف ۱۵ ماهه جنگ بین اسرائیل و حماس به فلسطینی‌ها فرصتی می‌دهد تا ارزیابی کنند که چه چیزی—و چه کسی—از دست رفته است، زیرا آتش‌بس موقت در غزه برای سومین هفته برقرار است. به گفته مقامات بهداشتی فلسطین، بیش از ۴۷۰۰۰ نفر کشته و ۱۱۱۰۰۰ نفر زخمی شده‌اند، که نگفته‌اند چه تعداد از آن‌ها جنگجو بوده‌اند.

محمود ابوحنی در تصویری که خانواده‌اش ارائه کرده‌اند.
محمود ابوحنی در تصویری که خانواده‌اش ارائه کرده‌اند.

از زمان شروع جنگ، گزارش شده است که بیش از ۹۰۰۰ نفر به کمیته بین‌المللی صلیب سرخ مفقود شده‌اند. سرنوشت حدود ۲۴۰۰ نفر تأیید شده است، اما نزدیک به ۷۰۰۰ پرونده همچنان حل نشده باقی مانده است و صلیب سرخ معتقد است که موارد بیشتری گزارش نشده است. اعتقاد بر این است که بسیاری از مفقودین زیر آوار دفن شده‌اند، در حالی که احتمالاً برخی توسط اسرائیل بدون اطلاع خانواده‌هایشان بازداشت شده‌اند. برخی دیگر ظاهراً بدون هیچ اثری ناپدید شده‌اند.

خانواده ابوحنی هر کاری که می‌توانسته‌اند انجام داده‌اند تا بفهمند چه اتفاقی برای او افتاده است. آن‌ها نمی‌دانند که آیا او کشته شده یا توسط نیروهای اسرائیلی در مسیر بازداشت شده است، یا اینکه زنده مانده اما به سادگی دور از دسترس باقی مانده است.

آن‌ها به صلیب سرخ درخواست داده‌اند و از طریق گروه‌های حقوق بشر از دولت اسرائیل اطلاعات خواسته‌اند، اما به آن‌ها گفته شده است که او در بازداشت اسرائیل نیست. آن‌ها ظاهر ابوحنی را برای فلسطینی‌هایی که اخیراً از بازداشت اسرائیل آزاد شده‌اند توصیف کرده‌اند و پرسیده‌اند که آیا او را در داخل دیده‌اند یا خیر؛ آن‌ها ندیده بودند.

خانواده با نگرانی منتظر آزادی دوره‌ای زندانیان فلسطینی از زندان‌های اسرائیل تحت توافق آتش‌بس که ماه گذشته آغاز شد، بوده‌اند، به این امید که ابوحنی در میان آن‌ها باشد. هفته گذشته، آن‌ها از حرکت آزادانه‌تری که توسط توافق آتش‌بس فراهم شده بود، استفاده کردند تا از نتزاریم، منطقه نظامی اسرائیل که ابوحنی برای رسیدن به شمال از آن عبور می‌کرد، بازدید کنند. جلال گفت که آن‌ها بقایای انسانی زیادی در آنجا پیدا کردند اما چیزی که بتوانند آن را به عنوان متعلق به برادر همسرش شناسایی کنند، پیدا نکردند.

برادر همسرش گفت که ابوحنی تقریباً بلافاصله پس از خروج از خانه‌اش در شهر غزه با والدین و خواهر و برادرش در پاسخ به دستورات تخلیه اسرائیل که در هفته‌های اول جنگ صادر شد، از تصمیم خود پشیمان شد. خانواده کسی را در جنوب نمی‌شناختند، بنابراین در نهایت زیر یک برزنت که به دیوار یک ساختمان مدرسه چسبیده بود، زندگی کردند. این تحقیر ابوحنی را که اعضای خانواده او را مردی حساس توصیف می‌کردند که عود، یک ساز زهی خاورمیانه‌ای، می‌نواخت، آزار می‌داد. برادر همسرش به یاد می‌آورد که او به خانواده‌اش گفت که نمی‌خواهد بمیرد اما از زندگی بدون عزت خودداری می‌کند.

جسدی در بیت لاهیا در شمال نوار غزه منتقل شد.
جسدی در بیت لاهیا در شمال نوار غزه منتقل شد. Photo: Omar Al-Qattaa/Agence France-Presse/Getty Images

برادر همسرش گفت که اکنون وزارت بهداشت غزه در تلاش برای ثبت تلفات جنگ، خانواده را تحت فشار قرار می‌دهد تا ابوحنی را در میان کشته‌شدگان جنگ ثبت کنند. اما خانواده بدون یافتن حداقل یک استخوان از او برای دفن یا نشانه دیگری از سرنوشت او این کار را نخواهند کرد.

جلال گفت: «ما از ثبت او به عنوان شهید بدون اثبات مرگش خودداری می‌کنیم. این پرونده نباید به طور تصادفی یا بدون مدرک بسته شود.»

برای هزاران خانواده‌ای که بستگانشان در طول جنگی که اسرائیل در پاسخ به حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به رهبری حماس که منجر به کشته شدن ۱۲۰۰ نفر شد، مفقود شده‌اند، چنین پایانی ممکن است هرگز قابل دستیابی نباشد. 

بیرون کشیدن اجساد قربانیان از زیر آوار—که بیشتر در شمال غزه و شهر غزه متمرکز است—یک کار دشوار است که مملو از خطرات ناشی از مهمات منفجر نشده و سازه‌های در حال فروپاشی است. سازمان ملل متحد ارزیابی کرده است که با توجه به کمبود بیل مکانیکی در غزه و محدودیت‌های اسرائیل در واردات بیشتر آن‌ها، ممکن است بیش از ۲۰ سال طول بکشد تا حدود ۵۰ میلیون تن آوار ناشی از بمباران اسرائیل در آنجا پاکسازی شود.

دفاع مدنی غزه جسدی را در رفح پیدا کرد.
دفاع مدنی غزه جسدی را در رفح پیدا کرد. Photo: Bashar Taleb/Agence France-Presse/Getty Images

مصطفی حمدان، یکی از کارکنان دفاع مدنی در محله تل الهوا در شهر غزه، از زمان آغاز آتش‌بس در مأموریت‌های نجات بیشتری شرکت کرده است و اغلب از روی توده‌های آوار بالا می‌رود و با دست از میان آوارها جستجو می‌کند. 

او گفت: «بیشتر چیزهایی که پیدا می‌کنیم فقط استخوان هستند. سگ‌ها بیشتر اجساد را خورده‌اند.»

به گفته سخنگوی این نیرو، دفاع مدنی غزه با نیمی از ظرفیت خود فعالیت می‌کند، زیرا ۱۰۰ نفر از کارکنان آن در درگیری کشته شده‌اند، ۳۰۰ نفر دیگر زخمی شده‌اند و تعدادی دیگر توسط ارتش اسرائیل بازداشت شده‌اند.

حمدان گفت: «فکر می‌کردیم پس از پایان جنگ کمی استراحت خواهیم کرد، اما حقیقت این است که اکنون کار سخت‌تر شده است و کارهای بیشتری برای انجام دادن وجود دارد.»

برخی از بستگان معتقدند—و گاهی امیدوارند—که افراد مفقود شده آن‌ها در بازداشت اسرائیل هستند، که به گفته ارتش اسرائیل، از زمان شروع جنگ هزاران نفر را از غزه دستگیر کرده است.

به گفته گروه‌های حقوق بشر اسرائیلی، بسیاری از بازداشت‌شدگان فلسطینی از طریق سیستم زندان‌های اسرائیل پردازش می‌شوند، اما برخی به دلیل اشتباهات اداری از این سیستم خارج می‌شوند. مقامات زندان به درخواست برای اظهار نظر پاسخی ندادند.

احتمالاً دیگرانی که در اردوگاه‌های موقت اسرائیل در داخل غزه نگهداری می‌شوند، اصلاً ثبت نشده‌اند. جسیکا مونتل، مدیر اجرایی HaMoked، که به تأیید بازداشت و محل نگهداری بیش از ۱۱۸۰ فلسطینی که از غزه برده شده‌اند کمک کرده است، گفت: «فکر می‌کنم این افراد هرگز وارد هیچ سیستمی نشده‌اند.»

او گفت: «اگر آن‌ها را برای چند روز نگه دارند و سپس آزاد کنند، هیچ سوابقی وجود ندارد. اگر بعد از آزادی اتفاقی برای آن شخص بیفتد، هیچ سوابقی وجود ندارد.»

ریم آجور عکسی از دخترش و همسرش را روی تلفن همراه خود نشان داد.
ریم آجور عکسی از دخترش و همسرش را روی تلفن همراه خود نشان داد. Photo: Abdel Kareem Hana/Associated Press

ریم آجور از ماه مارس گذشته منتظر خبری از همسر و دختر ۵ ساله‌اش است. هر سه نفر آن‌ها زمانی که نیروهای اسرائیلی به خانه‌شان در نزدیکی بیمارستان الشفا در شهر غزه یورش بردند، زخمی شدند، اما آجور می‌گوید که ارتش او را مجبور کرد به سمت جنوب برود در حالی که همسر و دخترش در آنجا ماندند.

او گفت: «احساس درونی من می‌گوید قوی بمان و تسلیم نشو. امیدوارم و دعا می‌کنم که به زودی خبری از آن‌ها بشنوم. ندانستن حقیقت سخت‌ترین بخش است.»

Write to Stephen Kalin at stephen.kalin@wsj.com